Hoe is de seksuele ontwikkeling verlopen?
Seksualiteit wordt vaak begrensd tot alles wat te maken heeft met geslachtsgemeenschap. Zeker wanneer men het over de seksuele ontwikkeling van mensen met een verstandelijke beperking heeft, is het noodzakelijk die opvatting los te laten. Seksualiteit heeft namelijk te maken met lichamelijkheid, intimiteit en geslachtelijkheid.
Lichamelijkheid heeft betrekking op lichamelijke sensaties en de lichamelijke responsiviteit. Het beleven van genot en plezier bij aanrakingen van het lichaam staat centraal. Intimiteit heeft betrekking op het vermogen en de wens om interpersoonlijke relaties en contacten aan te gaan. Intimiteit houdt onder meer koesteren, knuffelen en gevoelens van veiligheid en gehechtheid in. Geslachtelijkheid omvat de biologische sekse, de genderidentiteit en de seksuele voorkeur.
Doorgaans komt het biologisch rijpingsproces in een groeiversnelling tijdens de tienerjaren. Er is dan een toename in lengte, gewicht, skelet en spieren. Daarnaast vindt het seksuele rijpingsproces plaats. Dit uit zich in de ontwikkeling van de geslachtskenmerken: borstontwikkeling, pubaire beharing, ontwikkeling van de genitaliën, menarche en spermarche.
Ook mensen met een verstandelijke beperking hebben hun eigen psycho-seksuele ontwikkeling waarin drie processen onderscheiden worden:
- Ontwikkeling van de sekserol
De sekserol omvat het complexe geheel van gedragingen geldend voor jongens en meisjes en is sterk onderhevig aan cultuur.
- Denken, weten en doen
Denken: hoe denkt de cliënt over seksualiteit?
Weten: wat weet de cliënt van seksualiteit?
Doen: welk seksueel gedrag laat de cliënt zien? Denk hierbij aan toenaderingsgedrag (is er sprake van toenaderingsgedrag bij de cliënt en hoe ziet dat eruit?), seksuele carrière (welke ervaring heeft de cliënt op seksueel gebied en wat is de betekenis daarvan?) en seriële monogamie (heeft de cliënt een vaste relatie en welke betekenis heeft die?)
- Ontwikkeling van een partnervoorkeur
Laat de cliënt een seksuele voorkeur zien?