Analyse van de factoren die verband kunnen houden met het probleemgedrag

Is er sprake van een psychiatrische stoornis?

Het wordt als bekend verondersteld dat psychiatrische stoornissen kunnen leiden tot afwijkende ervaringen en gedrag. Op deze site worden de psychiatrische stoornissen niet per stoornis uitgewerkt. 

De meest voorkomende psychiatrische stoornissen bij mensen met een verstandelijke beperking zijn: psychose en schizofrenie, stemmingsstoornis, angststoornis, dwangstoornis, eetstoornis, persoonlijkheidsstoornis, PDD, ADHD, PTSS, somatoforme stoornis, hyperseksualiteit en pathologische rouwverwerking.

De risicofactoren voor een psychiatrische aandoening zijn onder andere een syndroom, epilepsie, neurologische of lichamelijke aandoeningen, ongunstige persoonsfactoren en ongunstige sociale omstandigheden. Doorgaans is een combinatie van persoonsfactoren, medische factoren en externe factoren verantwoordelijk voor het krijgen en houden van een psychiatrische ziekte. ⁴² , ⁴³

Van enkele syndromen is bekend dat deze gepaard kunnen gaan met psychiatrische problematiek. Bijvoorbeeld bij het velo-cardio-faciaalsyndroom is er een verhoogde gevoeligheid voor het krijgen van schizofrenie en een psychose, bij het williamssyndroom en het fragiele x-syndroom komen angststoornissen vaak voor en bij volwassenen met het downsyndroom komen depressies vaker voor.

Ook neurologische problematiek kan gepaard gaan met psychiatrische problematiek. Een voorbeeld is de ziekte van Parkinson, waarbij er een verhoogde gevoeligheid is voor het ontwikkelen van een depressie.

Psychiatrische aandoeningen komen bij mensen met een verstandelijke beperking vaker voor dan in de algemene bevolking. Dit geldt zowel voor kinderen met een verstandelijke beperking als voor volwassenen met een verstandelijke beperking.

Kinderen

Bij een groot Engels onderzoek onder 10.438 kinderen tussen de 5 en 15 jaar bleek 39% van de kinderen met een verstandelijke beperking een psychiatrische diagnose te hebben ten opzichte van 8,1% van de kinderen zonder verstandelijke beperking ⁴⁴ .
Dit betrof vooral de diagnoses antisociale gedragsstoornis, angststoornis, ADHD en PDD. De diagnoses depressie en psychose werden bij deze kinderen niet vaker gesteld.

Uit een Nederlandse review van internationale artikelen over gezondheidsproblemen bij kinderen met een verstandelijke beperking blijkt dat 10% autisme heeft ⁴⁵ . In de algemene populatie heeft 0,6%-1% autisme ⁴⁶ . In een Friese studie onder 825 kinderen (4 tot 18 jaar) met een verstandelijke beperking werd bij 16,7% autisme gevonden ⁴⁷ . Oeseburg vond, in de provincies Groningen en Drenthe, dat 10,9% van de adolescenten met een verstandelijke beperking gediagnosticeerd is met autisme en 14% met PDD-NOS ⁴⁸ . Dezelfde auteur vond een associatie tussen milde PDD en een somatische aandoening: adolescenten met een somatische aandoening hebben significant méér kans op de diagnose PDD. ⁴⁹

Volwassenen

Volwassenen met een verstandelijke beperking hebben twee tot vier keer meer kans op een psychiatrische stoornis dan personen zonder verstandelijke beperking ⁵⁰ , ⁵¹ , met een prevalentie die afhankelijk van de studie varieert tussen de 10% en 30%Deb: ⁵² . Uit dit onderzoek van Deb blijkt dat schizofrenie (meer episodes van psychosen) 10 keer vaker voorkomt. Risicofactoren waren een oplopende leeftijd en een toename van een lichamelijke beperking of ziekte.

Cooper vond in haar onderzoek onder 1.023 volwassenen met een verstandelijke beperking een 10 keer hogere kans op een psychose ⁵³ . In dit onderzoek kon dit geassocieerd worden met het hebben van een visuele beperking, roken en het niet hebben van epilepsie.

In een Australisch onderzoek onder ruim 9.000 mensen met een verstandelijke beperking had 31,7% gedurende het hele leven een kans op een psychiatrische stoornis; voor schizofrenie in het bijzonder was de kans 5,2%. ⁵⁴

In een IJslandse studie in de open populatie onder 256 volwassenen met een ernstige verstandelijke beperking bleek de prevalentie voor autisme 21% te zijn. ⁵⁵