Urineretentie

Wat is urineretentie?

Urineretentie betekent het ophopen van urine in de blaas doordat de lediging van de blaas gestoord is. Urineretentie kan acuut zijn of chronisch. Bij acute retentie leegt de blaas niet helemaal, ondanks grote aandrang om te plassen en treedt er een plotselinge, pijnlijke ophoping van urine op. Bij chronische retentie kan de blaas niet meer volledig worden geleegd, met als gevolg een geleidelijke, pijnloze ophoping van urine in de blaas. ⁵⁹⁸

Welke klachten geeft urineretentie?

Symptomen van acute urineretentie ontwikkelen zich binnen enkele uren en zijn: buikpijn en een verontrustende en pijnlijke aandrang om te urineren zonder dat te kunnen. Bij mensen met verhoogde kwetsbaarheid zoals bij mensen op hogere leeftijd, met dementie, zintuigstoornissen of polyfarmacie vormt acute urineretentie daarnaast een verhoogd risico voor het optreden van een delier: bewustzijnsverandering met desoriëntatie, wanen en hallucinaties, meestal mét maar soms ook zónder onrust. ⁶⁰⁰  

Deze onprettige belevingen kunnen, vooral bij iemand die hierover niet adequaat kan communiceren, geduid worden als een gedragsverandering.

Chronische urineretentie veroorzaakt gewoonlijk geen pijn. De symptomen ontwikkelen zich meestal langzaam en zijn: een frequente aandrang tot plassen; een opgezette buik; het plassen komt moeilijk op gang; een slappe urinestraal die eindigt met druppelen; in sommige gevallen kan tussen bezoeken aan het toilet door urine druppelen. Urineretentie kan schade aan de nieren toebrengen als de urine niet uit de nieren weg kan stromen of kan leiden tot (terugkerende) blaasontsteking(en).

Hoe vaak komt urineretentie voor in de algemene bevolking?

Hoe vaak urineretentie in de totale bevolking voorkomt is niet precies bekend. Het komt veel vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. De incidentie van acute urineretentie bij volwassen mannen is 0,2% tot 0,7%. ⁴⁰¹

Chronische urineretentie wordt meestal veroorzaakt door een vergrote prostaat, waar 8% van de mannen boven de 40 jaar, 60% van de mannen boven de 70 jaar en 90% van de mannen boven de 80 jaar last van heeft. ⁴⁰²

In de geriatrische populatie wordt de prevalentie van urineretentie geschat op 7% tot 11%. ⁴⁰³ , ⁴⁰⁴  

Hoe vaak komt urineretentie voor bij mensen met een verstandelijke beperking?

In een onderzoek naar urineretentie bij 346 Nederlandse mensen met een matige tot zeer ernstige verstandelijke beperking bleek dat bij 8,7% een niet eerder vastgestelde urineretentie werd gevonden; de totale prevalentie was 10,2%. Risicofactoren waren een hogere leeftijd, gebruik van laxantia, het hebben van een chronische ziekte anders dan epilepsie, een zeer ernstige verstandelijke beperking en immobiliteit. ⁴⁰⁵

Bij een onderzoek onder 51 kinderen met een verstandelijke beperking bleek dat 35,2% een gestoorde blaaslediging had, wat significant hoger was dan de niet verstandelijk beperkte controle groep (8,3%). Een ernstigere verstandelijke beperking gaf een hoger risico op een gestoorde blaaslediging. ⁶⁰¹  

Bij mensen met het Downsyndroom is in een kleine onderzoeksgroep een prevalentie van urineretentie van 9% gevonden. ⁶⁰²