Oorzaak van de verstandelijke beperking (etiologie)

Etiologie is de studie van oorzaken. Bij tenminste 50% van de mensen met een verstandelijke beperking is de oorzaak hiervan bekend ²⁹ , ³⁰ . Deze oorzaak kan gelegen zijn in een infectie in de zwangerschap, problemen rond de geboorte, problemen na de geboorte, aangeboren afwijkingen of niet aangeboren hersenletsel. Het komt daarnaast regelmatig voor dat de oorzaak van de verstandelijke beperking, ook na klinisch genetisch onderzoek in het verleden, niet bekend is. Gezien de recente ontwikkelingen op het gebied van de klinische genetica is in dit geval nieuw onderzoek zeker het overwegen waard. Een specifieke oorzaak van de verstandelijke beperking kan bij een meerderheid van de kinderen met een algemene ontwikkelingsachterstand worden gevonden. ³¹ , ³² 

Het is om meer redenen van belang de oorzaak van de verstandelijke beperking te achterhalen:

• Wanneer een syndroom de oorzaak van de verstandelijke beperking is, dan is het van belang om allereerst te bezien of het gedrag geassocieerd kan zijn met dit syndroom. Veel syndromen gaan gepaard met een karakteristiek patroon van gedragingen, het zogenaamde gedragsfenotype ³³ , ³⁴ . Het herkennen van dit gedragsfenotype is belangrijk. De ontstaansfactoren, psychologische en biologische factoren zijn mede hierdoor mogelijk meer verhelderd waardoor de context verder kan worden afgestemd, het gedrag is dan mogelijk beter te begrijpen en wellicht gunstig te beïnvloeden.
• Van veel syndromen is ook bekend dat deze gepaard kunnen gaan met lichamelijke problematiek. Informatie hierover is te vinden in relevante boeken en websites ³⁵ , ³⁶ , ³⁷ , ³⁸ . Voor steeds meer syndromen is een zogenaamd health watch program (monitoringsschema voor medische begeleiding) opgesteld. Er wordt dan in een bepaalde frequentie, bijvoorbeeld jaarlijks, gemonitord. Mogelijke, aan een syndroom gerelateerde gezondheidsproblemen kunnen dan bijtijds worden opgemerkt en behandeld. Het kan zijn dat de zorgverlener niet op de hoogte is van syndroomgebonden (comorbide) aandoeningen. De cliënt loopt dan een groter risico op niet herkende lichamelijke aandoeningen.
• Bij een cliënt met hersenschade door perinatale problemen (bijvoorbeeld asfyxie ofwel zuurstofgebrek bij de geboorte) kan de spasticiteit klachten geven maar er kunnen ook slikstoornissen en terugkerende luchtweginfecties voorkomen.
• Bij cliënten met een stofwisselingsziekte kunnen de motorische vaardigheden en cognitieve vaardigheden afnemen en gezondheids- en gedragsproblemen veroorzaken.
• Bij een cliënt met een niet aangeboren hersenletsel (NAH) kan probleemgedrag geassocieerd zijn met dit letsel en een onvoldoende afgestemde context. ³⁹