Astma en COPD

Wat zijn astma en COPD?

Astma is een chronische ontsteking van de luchtwegen, die samen gaat met een vernauwing en een verhoogde prikkelbaarheid van de luchtwegen. COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease ofwel chronisch obstructieve longziekte) is een chronische vernauwing van de luchtwegen die de ademhaling beperkt. COPD omvat chronische bronchitis en emfyseem. Chronische bronchitis is een chronische ontsteking van het slijmvlies door langdurige blootstelling aan bepaalde prikkelende stoffen. Bij emfyseem is sprake van rek uit de longen en verlies van longweefsel. COPD behoort samen met astma tot de obstructieve longziekten.

Welke klachten geven astma en COPD?

De klachten van astma zijn kortademigheid, benauwdheid, piepend ademhalen en hoesten (vooral 's nachts en 's ochtends). Bij kinderen zijn de klachten voornamelijk piepen en hoesten, bij kinderen jonger dan één jaar 'vol zitten' en 'zagen'. De klachten treden op in aanvallen die van korte of langere duur kunnen zijn. De aanvallen en perioden met klachten worden afgewisseld met klachtenvrije periodes. COPD kenmerkt zich door klachten van kortademigheid, hoesten en/of het opgeven van slijm. ⁵³⁸

Hoe vaak komen astma en COPD voor in de algemene bevolking?

De 1 jaars prevalentie (het percentage van mensen dat deze aandoening in één jaar heeft) in de algemene bevolking is voor astma 3,2% en voor COPD 2,0%.
Astma begint meestal op de jonge kinderleeftijd, maar kan ook na het 50^e jaar voor het eerst optreden. De incidentie van astma in de huisartsenpraktijk is bij volwassenen ongeveer 6 per 1000 patiënten per jaar en daalt licht met de leeftijd. De prevalentie in de huisartsenpraktijk is 35 per 1000 patiënten en neemt af van 35 tot 40 per 1000 bij jongvolwassenen tot 26 per 1000 patiënten bij 75-plussers. In de huisartsenpraktijk wordt astma bij volwassenen gemiddeld 1,5 maal vaker vastgesteld bij vrouwen dan bij mannen. ²⁵⁸

Hoe vaak komen astma en COPD voor bij mensen met een verstandelijke beperking?

In een Nederlandse studie (vragenlijsten) onder alle 2.271 (ouders van) adolescenten met een verstandelijke beperking van de provincies Groningen en Drenthe blijkt de jaarprevalentie voor astma 9,9% te zijn. ²⁵⁹
In het Europese POMONA onderzoek (vragenlijsten) onder een gelegenheidssteekproef van 1.269 volwassenen met een verstandelijke beperking had 6,3% astma. ²⁶⁰

In de Nederlandse GOUD-studie onder 1050 ouderen met een verstandelijke beperking (50-plussers) had 13,6% astma/COPD.  ⁵³⁹

In een Engels onderzoek onder 1.097 mensen met een verstandelijke beperking had 12% astma. Dit is 2 keer zoveel als in de algemene Engelse bevolking ²⁶¹ . In dit onderzoek bleek dat mensen met astma vaker rookten of obesitas (overgewicht) hadden dan mensen zonder astma; roken en/of obestitas geven een verhoogde kans op een slechter verloop van het ziektebeeld.

Uit andere onderzoeken blijkt dat astma bij kinderen ²⁶² en volwassenen ²⁶³ met een verstandelijke beperking vaker een doodsoorzaak is dan bij mensen zonder een verstandelijke beperking.

Kinderen met het downsyndroom hebben vaker astma dan kinderen met een verstandelijke beperking zonder downsyndroom. ²⁶⁴

Verder is het van belang bij mensen met een verstandelijke beperking om goede instructies te geven, te oefenen en te bekijken of de inhalatie medicatie op een adequate manier gebruikt wordt. ^{540   541}