Overgewicht

Wat is overgewicht?

Van overgewicht is sprake als iemand meer weegt dan goed is voor zijn gezondheid. Of het gewicht al dan niet gezond is, is eenvoudig vast te stellen met de Body Mass Index (BMI). De BMI geeft de verhouding weer tussen gewicht en lengte. Bij een uitkomst van 25 tot 30 is er sprake van matig overgewicht en bij 30 of hoger is er sprake van ernstig overgewicht (obesitas). Een verhoogde middelomtrek geeft vooral aan dat er vetophoping is rond het middel, wat een verhoogd risico geeft op het krijgen van hart- en vaatziekten.

 

Welke klachten geeft overgewicht?

Overgewicht (met een vetverdeling rond de romp en vooral de buik) verhoogt het risico op hart- en vaataandoeningen, suikerziekte, hoge bloeddruk, sommige vormen van kanker, galziekten, gewrichtsaandoeningen, slaap-apneu (slaapstoornis door stokkende adem tijdens de slaap), jicht, onvruchtbaarheid, menstruatiestoornissen, psychische en sociale problemen. Ook bewegen mensen met overgewicht vaak minder, doordat dit zwaar gevonden wordt of door een slechte conditie, wat het overgewicht weer verder bevordert.

 

Hoe vaak komt overgewicht voor in de algemene bevolking?

In 2007 had 45% van de Nederlandse bevolking van twintig jaar en ouder matig dan wel ernstig overgewicht: 51% van de mannen en 40% van de vrouwen. Van de mannen had 41% matig overgewicht en 10% ernstig overgewicht. Van de vrouwen had 28% matig overgewicht en 12% ernstig overgewicht. 107


Bij ouderen tussen de 50 en 70 jaar komt overgewicht volgens de BMI bij 43% en obesitas volgens de BMI bij 16% voor. Obesitas volgens de middelomtrek komt voor bij 44%. 473

 

Hoe vaak komt overgewicht voor bij mensen met een verstandelijke beperking?

In de Nederlandse GOUD-studie onder ouderen met een verstandelijke beperking bleek dat matig overgewicht volgens de BMI even vaak voor kwam als in de algemene bevolking, namelijk 38%, maar meer ernstig overgewicht (obesitas) volgens de BMI, namelijk 26%. Centrale obesitas, volgens de middelomtrek, komt even vaak voor als in de algemene bevolking, namelijk 46%. Vrouwen, mensen met een hogere leeftijd, mensen met een lichtere verstandelijke beperking die zelfstandiger wonen en zelfstandiger zijn in het uitvoeren van dagelijkse vaardigheden zoals eten koken en boodschappen doen hebben meer risico op overgewicht en obesitas. Ook het gebruik van atypische antipsychotica (een bepaald type gedragsbeïnvloedende medicatie) geeft een verhoogd risico op obesitas. 474   475


In het Europese POMONA onderzoek (vragenlijsten) onder een gelegenheidssteekproef van 1.269 volwassenen met een verstandelijke beperking werd bij 50,5% overgewicht geregistreerd: bij 28,2% matig overgewicht en bij 22,3% ernstig overgewicht. 108


In een Engelse studie onder 1.119 volwassenen van 20 jaar en ouder met een verstandelijke beperking was de prevalentie voor matig overgewicht 28% en ernstig overgewicht 20,7% (samen 48,7%). 109


In een Nederlandse studie onder 744 volwassenen met een verstandelijke beperking bleek 32% matig overgewicht te hebben en 10% ernstig overgewicht (samen 42%). De risicogroepen waren vrouwen, mensen met een (zeer) lichte of matige verstandelijke beperking, ouderen en mensen met het downsyndroom. 110


De prevalentie van overgewicht bij het downsyndroom is 31 tot 47%. 111
Andere syndromen die gepaard gaan met overgewicht, zijn onder andere het angelmansyndroom, het prader-willisyndroom, het turnersyndroom, het bardetbiedlsyndroom en 48, xxxy syndroom. 112   476


In een Engelse studie wordt gewezen op het risico van het overvoeden van kinderen met cerebrale parese, die gevoed worden met een maagsonde (PEG). 113

45% Algemene bevolking
42% tot 50,5% Mensen met een verstandelijke beperking
31% tot 47% Mensen met een downsyndroom
Sterk verhoogde prevalentie bij diverse syndromen

35

35

Visscher TLS (VUmc), Viet AL (RIVM), Brink CL van den (RIVM), Gommer AM (RIVM). Hoeveel mensen hebben overgewicht of ondergewicht? In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, <http://www.nationaalkompas. nl> Gezondheidsdeterminanten\ Persoonsgebonden\ Lichaamsgewicht, 22 september 2008

Visscher TLS (VUmc), Viet AL (RIVM), Brink CL van den (RIVM), Gommer AM (RIVM). Hoeveel mensen hebben overgewicht of ondergewicht? In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM, <http://www.nationaalkompas. nl> Gezondheidsdeterminanten\ Persoonsgebonden\ Lichaamsgewicht, 22 september 2008

443

443

RIVM. (2011). Nederland de maat genomen RIVM rapport 260152001/2011. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

RIVM. (2011). Nederland de maat genomen RIVM rapport 260152001/2011. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

444

444

De Winter CF, Bastiaanse LP, Hilgenkamp TI, Evenhuis HM, Echteld MA. Overweight and obesity in older people with intellectual disability. Res Dev Disabil. 2012 Mar-Apr;33(2):398-405

De Winter CF, Bastiaanse LP, Hilgenkamp TI, Evenhuis HM, Echteld MA. Overweight and obesity in older people with intellectual disability. Res Dev Disabil. 2012 Mar-Apr;33(2):398-405

445

445

De Winter CF, Bastiaanse LP, Hilgenkamp TI, Evenhuis HM, Echteld MA. Cardiovascular risk factors (diabetes, hypertension, hypercholesterolemia and metabolic syndrome) in older people with intellectual disability: results of the HA-ID study. Res Dev Disabil. 2012 Nov-Dec;33(6):1722-31

De Winter CF, Bastiaanse LP, Hilgenkamp TI, Evenhuis HM, Echteld MA. Cardiovascular risk factors (diabetes, hypertension, hypercholesterolemia and metabolic syndrome) in older people with intellectual disability: results of the HA-ID study. Res Dev Disabil. 2012 Nov-Dec;33(6):1722-31

36

36

Haveman M, Perry J, Salvador-Carulla L, Walsh PN, Kerr M, Van Schrojenstein Lantman-de Valk H, Van Hove G, Berger DM, Azema B, Buono S, Cara AC, Germanavicius A, Linehan C, Määttä T, Tossebro J, Weber G. Ageing and health status in adults with intellectual disabilities: results of the European POMONA II study. J Intellect Dev Disabil. 2011 Mar;36(1):49-60

Haveman M, Perry J, Salvador-Carulla L, Walsh PN, Kerr M, Van Schrojenstein Lantman-de Valk H, Van Hove G, Berger DM, Azema B, Buono S, Cara AC, Germanavicius A, Linehan C, Määttä T, Tossebro J, Weber G. Ageing and health status in adults with intellectual disabilities: results of the European POMONA II study. J Intellect Dev Disabil. 2011 Mar;36(1):49-60

37

37

Bhaumik S, Watson JM, Thorp CF, Tyrer F, McGrother CW.J. Body mass index in adults with intellectual disability: distribution, associations and service implications: a population-based prevalence study.Intellect Disabil Res. 2008 Apr;52(Pt 4):287-98

Bhaumik S, Watson JM, Thorp CF, Tyrer F, McGrother CW.J. Body mass index in adults with intellectual disability: distribution, associations and service implications: a population-based prevalence study.Intellect Disabil Res. 2008 Apr;52(Pt 4):287-98

38

38

Knijff-Raeven AGM, , Jansen-Jacobs CCM, Freens PJW, Hoekman J, Maaskant MA. Body Mass Index (BMI) bij mensen met verstandelijke beperkingen. TAVG 23e jaargang No 4 Dec 2005

Knijff-Raeven AGM, , Jansen-Jacobs CCM, Freens PJW, Hoekman J, Maaskant MA. Body Mass Index (BMI) bij mensen met verstandelijke beperkingen. TAVG 23e jaargang No 4 Dec 2005

39

39

Vis JC, Duffels MG, Winter MM, Weijerman ME, Cobben JM, Huisman SA, Mulder BJ. Down syndrome: a cardiovascular perspective. J Intellect Disabil Res. 2009 May;53(5):419-25

Vis JC, Duffels MG, Winter MM, Weijerman ME, Cobben JM, Huisman SA, Mulder BJ. Down syndrome: a cardiovascular perspective. J Intellect Disabil Res. 2009 May;53(5):419-25

40

40

O’ Brien G, Barnard L, Pearson J, Rippon L. Physical Health and Clinical Phenotypes. In: Prasher VP, Janicki MP. Physical Health of Adults with Intellectual Disabilities. Blackwell Publishing 2002. ISBN 978-1-4051-0219-3. p 35-62

O’ Brien G, Barnard L, Pearson J, Rippon L. Physical Health and Clinical Phenotypes. In: Prasher VP, Janicki MP. Physical Health of Adults with Intellectual Disabilities. Blackwell Publishing 2002. ISBN 978-1-4051-0219-3. p 35-62

446

446

Braam W., Duinen-Maas M.J. van, Festen D.A.M., Gelderen, I. van, Huisman, S.A., Tonino, M.A.M. Medische zorg voor patiënten met een verstandelijke beperking. Uitgeverij Prelum, 2014

Braam W., Duinen-Maas M.J. van, Festen D.A.M., Gelderen, I. van, Huisman, S.A., Tonino, M.A.M. Medische zorg voor patiënten met een verstandelijke beperking. Uitgeverij Prelum, 2014

41

41

Sullivan PB. Gastrointestinal disorders in children with neurodevelopmental disabilities. Dev Disabil Res Rev. 2008;14(2):128-36

Sullivan PB. Gastrointestinal disorders in children with neurodevelopmental disabilities. Dev Disabil Res Rev. 2008;14(2):128-36