Ondergewicht

Wat is ondergewicht?

Van ondergewicht is sprake als iemand minder weegt dan goed is voor zijn gezondheid. Of het gewicht al dan niet gezond is, is eenvoudig vast te stellen met de Body Mass Index (BMI). De BMI geeft de verhouding weer tussen gewicht en lengte. Bij een uitkomst onder 18,5 is sprake van ondergewicht, mits er sprake is van een normale lichaamsbouw.

Welke klachten geeft ondergewicht?

Een te laag gewicht kan risico’s voor de gezondheid met zich meebrengen. De conditie kan achteruitgaan en iemand kan zich sneller lusteloos en moe voelen. Men kan snel duizelig worden en het haar valt meer uit dan normaal. Wanneer er meer energie gebruikt wordt dan wordt ingenomen, maakt het lichaam allereerst de vetreserves op, met gewichtsverlies als gevolg. Na het opmaken van de vetreserves kunnen ook andere weefsels en organen aangetast worden, zoals spieren, lever, nieren, hart en zenuwstelsel. Hierdoor ontstaan diverse lichamelijke klachten.

De kans op osteoporose (botontkalking) en op botbreuken neemt toe. De lichamelijke klachten van iemand met ondergewicht zijn vergelijkbaar met de lichamelijke klachten van iemand die ondervoed is door anorexia nervosa.
Voor mensen met een verstandelijke beperking is het soms niet mogelijk om genoemde klachten kenbaar te maken. Het kan zijn dat de omgeving dan alleen een gedragsverandering opmerkt.

Hoe vaak komt ondergewicht voor in de algemene bevolking?

Ongeveer 2% van de volwassenen in Nederland heeft ondergewicht. Bij kinderen is er vaker sprake van ondergewicht: 16,6% van de jongens en 15,3% van de meisjes van 2 tot 6 jaar heeft ondergewicht. ¹⁰⁰

Hoe vaak komt ondergewicht voor bij mensen met een verstandelijke beperking?

In het Europese POMONA onderzoek (vragenlijsten) onder een gelegenheidssteekproef van 1.269 volwassenen met een verstandelijke beperking werd bij 15,7% ondergewicht geregistreerd. ¹⁰¹

In een Engelse studie onder 1.119 volwassenen van 20 jaar en ouder met een verstandelijke beperking was de prevalentie voor ondergewicht 18,6% (ondergewicht was gerelateerd aan een jongere leeftijd en de afwezigheid van het downsyndroom). ¹⁰²

Ondergewicht volgens de BMI komt bij 3% van de ouderen met een verstandelijke beperking voor, wat vergelijkbaar is met de algemene populatie ouderen. ⁴⁷¹

Sarcopenie is verlies van spiermassa, spierkracht en spierfunctie. Uit de Nederlandse GOUD-studie blijkt dat sarcopenie voorkomt bij 14,3% van de ouderen (50+) met een verstandelijke beperking. Het komt bij mensen met een verstandelijke beperking al op relatief jonge leeftijd voor en hangt samen met een beperkte mobiliteit, verhoogde ontstekingswaarden en ondergewicht. ⁴⁷²

In een Noorse studie onder 282 verstandelijke gehandicapten werd een correlatie met een toename van de ernst van de verstandelijke beperking gevonden, evenals met het weigeren van voedsel en braken. ¹⁰³

Een relatie tussen ondergewicht en slikstoornissen en ondergewicht en lichamelijke beperking (bijvoorbeeld spasticiteit) is beschreven. ¹⁰⁴

In een onderzoek onder 35 kinderen met cerebrale parese was 43% ondervoed. ¹⁰⁵
Ook is er een relatie tussen cerebrale parese, ernstige verstandelijke en fysieke beperkingen en ondervoeding gevonden. ¹⁰⁶