Menstruatiegerelateerde klachten

Wat zijn menstruatiegerelateerde klachten?

Onder een normale menstruatie wordt verstaan een menstruatie om de 21 tot 35 dagen. De hoeveelheid en de duur van het bloedverlies (2 tot 8 dagen) zijn bij iedere vrouw verschillend. Het patroon van de menstruaties kan gedurende het leven veranderen.

• Onregelmatig vaginaal bloedverlies
  Bij onregelmatig bloedverlies is niet meer duidelijk wanneer de menstruatie begint en wanneer ze eindigt. Soms zijn de menstruaties niet alleen onregelmatig, maar is er ook meer bloed dan voorheen.
• Overvloedig vaginaal bloedverlies
  Bij overvloedig bloedverlies wordt er langer of meer bloed verloren dan anders. Soms verliest men grote stolsels, dit kan samengaan met buikpijn. Het bloedverlies kan zo hevig zijn dat het er erg hinderlijk is bij de dagelijkse bezigheden.
• Tussentijds bloedverlies
  We spreken van tussentijds bloedverlies, wanneer er op onverwachte momenten, tussen de normale menstruaties door, bloed verloren wordt. Soms is daardoor niet meer echt duidelijk wat nu de normale menstruatie is en wat het tussentijdse bloedverlies is.
• Uitblijven van de menstruatie (amenorroe)
  Er is primaire amenorroe wanneer iemand op haar 16e jaar nog geen menstruatie heeft gehad. Er is sprake van secundaire amenorroe als de menstruaties minimaal 6 maanden uitblijven nadat deze er oorspronkelijk wel waren. Bijvoorbeeld door aandoeningen van de baarmoeder, eierstokken, hormonen, medicatiegebruik, of door psychische stress, extreme lichamelijke inspanning of gewichtsschommelingen.

Welke klachten geven menstruatieklachten?

Ook bij een normaal menstruatiepatroon kunnen er klachten zijn van pijn, ongemak, vocht vasthouden, vermoeidheid, verminderde concentratie en stemmingswisselingen. Onregelmatig, overvloedig en tussentijds bloedverlies kan ook deze klachten geven, naast uiteindelijk bloedarmoede. Bij vrouwen met een verstandelijke beperking is een associatie gevonden tussen menstruatie en zelfbeschadigend gedrag. ⁴²⁰

Het uitblijven van menstruatie (amenorroe) zelf geeft in het algemeen geen klachten, maar er kan wel een onderliggende oorzaak zijn die klachten geeft.

Hoe vaak komen menstruatiegerelateerde klachten voor in de algemene bevolking?

In de huisartsenpraktijk komen klachten bij een normale menstruatie (pijnlijke menstruatie, pijn tussen de menstruaties, premenstruele klachten) bij 0,94% voor. Omdat dit alleen mensen betreft die ermee bij de huisarts komen, is dit waarschijnlijk een onderschatting van het probleem. ⁴²¹

Veel, onregelmatig of tussentijds bloedverlies komt voor bij 2,3%. Amenorroe bij vrouwen tussen de 15 en 24 jaar 0,7% per jaar en bij vrouwen tussen de 25 en 44 jaar 0,95%. ⁴²²

Hoe vaak komen menstruatiegerelateerde klachten voor bij mensen met een verstandelijke beperking?

In een onderzoek onder 92 vrouwen met een verstandelijke beperking in Taiwan geeft 50% aan klachten te hebben rond de menstruatie: hiervan heeft 36% pijn of krampen, 26% heeft last van vermoeidheid en 15% heeft een veranderde arousal. ⁴²³

In een Nederlands onderzoek onder 298 vrouwen bleek de helft menstruatieregulerende medicatie te gebruiken. In de meeste gevallen waren de redenen van gebruik hygiëneproblemen (40,7%), overvloedige menstruatie (26,7%) of gedragsproblemen (26,7%). ⁴²⁴

In een ander Nederlands onderzoek onder 234 vrouwen tussen 15 en 59 jaar bleek 48% een menstruatieregulerende interventie te hebben ondergaan: hiervan had 78% medicatie, 20% onderging sterilisatie en 2% hysterectomie. De redenen hiervoor waren (al of niet in combinaties): problemen met de menstruatie (57%), gedragsproblemen (39%) en preventie van zwangerschap (40%). De genoemde gedragsproblemen waren: stemmingswisselingen (38%), huilen (8%), automutilatie (13%), obsessief masturberen (8%), hygiëneproblemen (42%) en dwangmatig gedrag (4%). ⁴²⁵

Maar liefst 67% van de vrouwen met een verstandelijke beperking heeft gedurende het leven een therapeutische amenorroe ondergaan. ⁴²⁶
Onder 107 vrouwen met een verstandelijke beperking die bij de gynaecoloog kwamen in verband met menstruatiestoornissen, had 37% klachten van een overvloedige of onregelmatige menstruatie, 8% had pijnklachten tijdens de menstruatie, 2% had een cyclische exacerbatie (verergering) van de epilepsie, 9% had amenorroe en 6% had last van stemmingswisselingen rond de menstruatie; twee vrouwen kregen een operatieve behandeling, de rest een medicamenteuze behandeling. ⁴²⁷

In een case-serie wordt bij vier vrouwen gezien dat de menstruatie de oorzaak is van ernstig probleemgedrag en dat dit gedrag vrijwel volledig verdwijnt bij een multidisciplinaire aanpak met o.a. medicatie tegen de klachten. ⁴²⁸  

In een andere case-serie wordt een relatie gelegd tussen zelfbeschadigend gedrag en bepaalde fasen van de menstruatiecyclus. ⁴²⁹

In een onderzoek onder 522 vrouwen met een verstandelijke beperking heeft 18% gedragsproblemen tijdens de menstruatie. Van de vrouwen die hiervoor pijnstilling tijdens de menstruatie kregen, verbeterde het gedrag bij 65%. Van de vrouwen die hiervoor orale anticonceptiva gebruikten, verbeterde het gedrag bij 40% en op de prikpil verbeterde het gedrag bij 66%. ⁴³⁰

Bij een studie onder 30 adolescente meisjes, opgenomen in een instelling, hadden de meisjes met een verstandelijke beperking vaker last van een onregelmatige cyclus en gedragsproblemen rondom de menstruatie dan hun leeftijdsgenoten zonder verstandelijke beperking. ⁶⁰⁶

Bij een studie naar gezondheidsklachten bij jongeren met Downsyndroom had 58% van de meisjes last van menstruatiegerelateerde klachten. ⁶⁰⁷  

Bij een studie onder mensen met het Prader Willi syndroom had geen enkele deelnemer een regelmatige menstruatie cyclus. ⁶⁰⁸