Hartfalen

Wat is hartfalen?

Bij hartfalen is de pompkracht van het hart verminderd. Daardoor wordt men bij inspanning snel moe en kortademig.

Hartfalen heeft verschillende oorzaken. Op hogere leeftijd wordt de hartspier zwakker. Het kan zijn dat de hartspier minder goed van bloed wordt voorzien of door een hartinfarct is beschadigd. Het jarenlang hebben van een hoge bloeddruk is de meest voorkomende oorzaak van hartfalen op hoge leeftijd.  ⁵²⁴
Verder kan een lekkende hartklep hartfalen veroorzaken.

Welke klachten geeft hartfalen?

De kernsymptomen zijn: kortademigheid, benauwdheid, moeheid bij (geringe) inspanning en oedeem (zwelling van de onderbenen).

Omdat de pompkracht van het hart is verminderd, worden organen en weefsels minder goed van bloed - en dus van voedingsstoffen en zuurstof - voorzien. Daardoor treedt snel kortademigheid en moeheid op. Vocht wordt vastgehouden, waardoor het lichaamsgewicht toeneemt. Het vocht hoopt zich op in voeten en enkels, waardoor deze dikker worden. Ook in de longen kan zich vocht ophopen. Kortademigheid en benauwdheid zijn dan het gevolg.

Voor mensen met een verstandelijke beperking is het soms niet mogelijk om genoemde klachten kenbaar te maken. Het kan zijn dat de omgeving dan alleen een gedragsverandering opmerkt.

Hoe vaak komt hartfalen voor in de algemene bevolking?

Hartfalen komt vaker voor dan vroeger; oorzaken zijn de vergrijzing van de bevolking en de verbeterde overlevingskansen van patiënten met coronaire hartziekten. De prevalentie stijgt sterk met de leeftijd, van 0,8% tussen de 55 en 64 jaar via 3% tussen de 65 en 74 jaar en 10% tussen de 75 en 84 jaar naar 20% voor mensen van 85 jaar en ouder. De voor leeftijd gecorrigeerde prevalentie is bij mannen hoger dan bij vrouwen. Onder relatief jonge patiënten met hartfalen zijn meer mannen en is coronarialijden de belangrijkste oorzaak. Omdat meer vrouwen dan mannen een hoge leeftijd halen, zijn er in de leeftijdsgroep ouder dan 75 jaar meer vrouwelijke patiënten met hartfalen.  ⁵²⁴

De incidentie van hartfalen (het aantal nieuwe gevallen per jaar) in de algemene bevolking van 50 jaar en ouder is 4,3%.  ⁵²⁵

Hoe vaak komt hartfalen voor bij mensen met een verstandelijke beperking?

De incidentie van hartfalen bij mensen van 50 jaar en ouder met een verstandelijke beperking is 12,5% volgens de Nederlandse GOUD-studie.  ⁵²⁶

De onderliggende oorzaken voor hartfalen (hoge bloeddruk en hartinfarct) komen even vaak voor als in de algemene populatie.  ^{526   527}

Andere oorzaken die zouden kunnen bijdragen aan hartfalen op latere leeftijd bij mensen met een verstandelijke beperking, zijn congenitale hartafwijkingen en het extreem weinig bewegen.  ⁵²⁸

Binnen de groep ouderen met een verstandelijke beperking kwam (een verergering van of nieuw) hartfalen vooral voor bij mensen met obesitas rond het middel, mensen met chronische nierziekten en mensen die al een voorgeschiedenis hadden van hartfalen. ⁵²⁶