Wervelkanaalvernauwing

Wat is een wervelkanaalvernauwing?

Een vernauwing van het wervelkanaal is een aandoening waarbij de ruimte in het wervelkanaal voor de zenuwen steeds kleiner wordt, vooral in het gootje waar de zenuwwortels het wervelkanaal verlaten. Soms draagt een uitpuilende tussenwervelschijf nog wat aan de vernauwing bij (zie bij hernia).

In principe kan een vernauwing overal in de wervelkolom optreden, maar de meest voorkomende plaatsen zijn in de nek (cervicaal) of onder in de rug (lumbaal). Deze aandoening kan het gevolg zijn van een afwijking in de ontwikkeling voor de geboorte, letsel aan de wervelkolom of veroudering/slijtage. Vaak zijn er eerst geen verschijnselen, maar dat kan veranderen met het klimmen der jaren. De aandoening wordt het vaakst aangetroffen bij 50-plussers.

Welke klachten geeft een wervelkanaalvernauwing?

Een wervelkanaalvernauwing is geassocieerd met een 3 keer hoger risico op lage rugpijn dan bij mensen zonder vernauwing. ¹⁷⁶  

Echter een wervelkanaalvernauwing hoeft niet per se klachten te geven. De klachten ontstaan pas als het ruggenmerg op de plaats van de vernauwing in elkaar wordt gedrukt. De klachten worden dan veroorzaakt door druk op het ruggenmerg en de zenuwen. Bij lumbale vernauwing is er sprake van pijn in beide benen, vaak optredend of verergerd bij lopen. De klachten lijken daardoor deels op de klachten bij een vaatvernauwing aan de benen (zie etalagebenen). Bij een lumbale wervelkanaalvernauwing treedt de pijn bij het lopen op omdat in gestrekte houding de ruimte in het wervelkanaal het kleinst is en daarmee de druk op het ruggenmerg het grootst. Soms is er sprake van een doof gevoel en/of krachtverlies. In rust, vooral in gebukte houding, hurkend of zittend, verdwijnt de pijn dan weer vrij snel. Patiënten met een wervelkanaalvernauwing kunnen goed fietsen.

Voor mensen met een verstandelijke beperking is het soms niet mogelijk om de pijn kenbaar te maken. Het kan zijn dat de persoon wil niet lopen of dat de omgeving alleen een gedragsverandering opmerkt.

Hoe vaak komt een wervelkanaalvernauwing voor in de algemene bevolking?

De prevalentie van wervelkanaalvernauwing in de rug (lumbaal) is onderzocht in de Amerikaanse Framingham study: een relatieve vernauwing van het wervelkanaal (diameter ≤ 12 mm) werd bij een CT-scan gevonden bij 23,6% en een absolute vernauwing (diameter ≤ 10 mm) bij 8,4% van de onderzochte populatie. Voor mensen van 60 tot 69 jaar was deze prevalentie respectievelijk 47,2% en 19,4%. ¹⁷⁶

De prevalentie van wervelkanaalstenose in de nek (cervicaal) is onderzocht in een postmortem onderzoek onder 469 volwassenen: 4,9% had cervicale stenose; bij de mensen ouder dan 70 jaar was dit 9%. ¹⁷⁷

In een Amerikaanse studie onder 262 jongvolwassen/adolescente football spelers bleek 7,6% cervicale stenose te hebben. ¹⁷⁸

In een grote Rotterdamse studie bleek dat van alle mensen die vanwege lage rugpijn door de huisarts verwezen werden voor een MRI, 13% wervelkanaalvernauwing had. ⁵⁰¹

Hoe vaak komt een wervelkanaalvernauwing voor bij mensen met een verstandelijke beperking?

Er is geen onderzoek gevonden naar wervelkanaalstenose (rug of nek) bij mensen met een verstandelijke beperking. 

Er is echter een studie waarin 48 mensen met functionele achteruitgang werden onderzocht. In eerste instantie werd aangenomen dat dit ging om achteruitgang in het kader van dementie of van de etiologische diagnose. Echter, in 16% van de gevallen bleek er sprake te zijn van ernstige compressie van het ruggenmerg en myelopathie (ziekte van het ruggenmerg), wat de klachten verklaarde. Bij 20% van de onderzochte groep werden milde afwijkingen van het wervelkanaal gevonden en bij 48% matig tot ernstige degeneratieve afwijkingen van het wervelkanaal.

De auteurs concluderen dat wervelkanaalaandoeningen bij mensen met een verstandelijke beperkingen vaak niet herkend worden, dat de klachten niet of anders worden geuit en de klachten ook niet juist worden geïnterpreteerd. Verder zouden mensen met een verstandelijke beperking een verhoogde kans op wervelkanaalaandoeningen kunnen hebben, aangezien de risicofactoren hiervoor (osteoporose, evt samenhangend met anti-epilepticagebruik, fracturen en slijtage) vaker voorkomen bij mensen met een verstandelijke beperking. Verder hebben mensen met een cerebrale parese een verhoogde kans op wervelkanaalvernauwing in de nek. ⁵⁰²

Bij mensen met het downsyndroom komt, naast de instabiliteit van de eerste twee nekwervels (atlanto-occipitale instabiliteit), wervelkanaalvernauwing door een te kleine nekwervel (C1) vaak voor. ¹⁷⁹