Ondertemperatuur

Wat is ondertemperatuur (hypothermie)?

Bij hypothermie is de centrale lichaamstemperatuur (de hoogste temperatuur midden in de romp) van een persoon zover gedaald dat de normale stofwisseling in gevaar komt. De lichaamstemperatuur varieert bij normale gezonde mensen tussen ongeveer 37,5 (soms hoger bij inspanning) en 35,5 (of nog wel eens wat lager, vroeg in de morgen tijdens de slaap) graden Celsius.

De lichaamstemperatuur wordt vooral gereguleerd in de hypothalamus. Ervan uitgaande dat een verstandelijke handicap vaak veroorzaakt wordt door een vorm van hersenbeschadiging of een aanlegstoornis van de hersenen, is het begrijpelijk dat het mechanisme om de temperatuur te reguleren gemakkelijk verstoord raakt. Naast een hersenbeschadiging zijn er andere risicofactoren bekend voor het krijgen van hypothermie. Dat zijn omgevingsfactoren (kou), een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie), immobiliteit, huidziekten, infecties, psychofarmaca, ondervoeding, uitdroging en ernstige lever- en nierfunctiestoornissen.

Welke klachten geeft ondertemperatuur (hypothermie)?

De gevolgen van hypothermie hangen af van de mate van de ondertemperatuur. Tussen 34°C en 35,5°C probeert het lichaam zelf nog corrigerend op te treden. Bij een lichaamstemperatuur onder de 34°C is het basale metabolisme vertraagd, de persoon wordt suf en slaperig, de ademhaling wordt langzamer, de hartslag daalt en de hartspier toont een verhoogde prikkelbaarheid. Bij nog lagere lichaamstemperaturen is er kans op atrium- en ventrikelfibrilleren (hartritmestoornissen).

Hoe vaak komt hypothermie voor in de algemene bevolking?

Gegevens over het voorkomen van hypothermie zijn niet gemakkelijk te vinden in de medische literatuur. De incidentie van accidentele hypothermie is in Nederland 1,1 per 100.000 personen per jaar. ¹⁵⁴

Het gaat dan om blootstelling aan kou binnen of buiten, onderdompeling in koud water en onderdompeling waarbij ook sprake is van zuurstofgebrek. ⁴⁹⁶

Hoe vaak komt hypothermie voor bij mensen met een verstandelijke beperking?

Een Amerikaans onderzoek naar hypothalame dysthermie bij 1.100 verstandelijk gehandicapten liet zien dat temperatuursafwijkingen bij 3,6% aanwezig waren. Van deze mensen had 98% een IQ < 30, het merendeel epilepsie, 96% een te achterhalen hersenbeschadiging. Tevens bleek dat een hogere leeftijd invloed heeft op het circadiane ritme van de lichaamstemperatuur en een lagere lichaamstemperatuur kan geven. ¹⁵⁵

In een case controle studie onder 266 mensen met een (zeer) ernstige verstandelijke beperking had 7,9% hypothermie. De significante determinanten voor hypothermie waren epilepsie, spasticiteit en het gebruik van benzodiazepinen.  ¹⁵⁶