Hoofdpijn, Migraine

Wat zijn hoofdpijn en migraine?

Er zijn veel soorten hoofdpijn. De twee meest voorkomende soorten zijn spanningshoofdpijn en migraine. Daarnaast is er nog middelenafhankelijke hoofdpijn en clusterhoofdpijn. De middelenafhankelijke hoofdpijn kan optreden als gevolg van overmatig gebruik van geneesmiddelen tegen hoofdpijn, bijvoorbeeld paracetamol of NSAID's. Maar ook het chronisch gebruik van cafeïnehoudende dranken zoals koffie, thee, ice tea, cola en chocolade kan leiden tot chronische hoofdpijnklachten.

Welke klachten geven hoofdpijn en migraine?

• Spanningshoofdpijn geeft meestal een gevoel alsof er een strakke band om het (voor)hoofd zit.
  Het begint geleidelijk en gaat ook geleidelijk weer weg. De pijn kan heel kort duren, maar kan ook dagen, soms weken, aanhouden. Ook de nek en de schouders zijn vaak pijnlijk en gespannen.
• Migraine is een matige of heftige, bonzende hoofdpijn die bijna altijd samengaat met misselijkheid of braken. De pijn zit meestal maar aan één kant van het hoofd. Vaak kondigt een migraineaanval zich kort van tevoren aan. Men ziet dan bijvoorbeeld schitteringen of bepaalde lichtfiguren. Sommige mensen ruiken typische geuren vlak voor een aanval. Tijdens de aanval worden licht en geluid dikwijls slecht verdragen. Een migraineaanval duurt niet bij iedereen even lang: de duur varieert van een halve dag tot drie dagen.
• Middelengeïnduceerde hoofdpijn: dit geeft een chronische hoofdpijn die meer dan 3 dagen per week en meer dan de helft van de dag aanwezig is.
• Clusterhoofdpijn: dit is een aanvalsgewijze, hevig bonzende of stekende, eenzijdige hoofdpijn rondom het oog of de slaap, 15 tot 180 minuten durend, met bewegingsdrang. Dit type hoofdpijn treedt op in clusters van enkele weken. Tijdens een clusterperiode kunnen bepaalde factoren aanleiding geven tot het optreden van aanvallen. Dit zijn onder andere alcohol, histamine, nitraten, lange vliegreizen of verblijf op grote hoogte, zoals in de bergen. Met het toenemen van de leeftijd neemt vaak de tijd tussen de clusters toe. ⁴⁹⁸

Voor mensen met een verstandelijke beperking is het soms niet mogelijk om hoofdpijn kenbaar te maken. Het kan zijn dat de omgeving dan alleen een gedragsverandering opmerkt.

Hoe vaak komen hoofdpijn en migraine voor in de algemene bevolking?

Op een willekeurige dag heeft een op de zes Nederlanders (ongeveer 17%) last van hoofdpijn. ¹⁷¹

De lifetime-prevalentie van hoofdpijn is 95% voor vrouwen en 90% voor mannen. ¹⁷¹

Bij kinderen vanaf ongeveer 6 jaar komen spanningshoofdpijn en migraine voor. De prevalentie van spanningshoofdpijn in de algemene bevolking is hoog (ongeveer 60%) en neemt af met het toenemen van de leeftijd. De prevalentie van migraine in de algemene bevolking bedraagt ongeveer 15%. De prevalentie van migraine (bij vrouwen en mannen) daalt met het stijgen van de leeftijd. Beide soorten hoofdpijn komen meer voor bij vrouwen dan bij mannen. Patiënten met spanningshoofdpijn kunnen ook migraine hebben, en andersom. Ongeveer 4 van de 5 patiënten met spanningshoofdpijn of migraine rapporteren in de loop van de tijd een andere vorm van hoofdpijn. De totale prevalentie van de chronische vormen van de diverse soorten hoofdpijn in de algemene bevolking bedraagt enkele procenten (2 tot 4%), waarbij naar schatting ongeveer de helft tot bijna tweederde medicatieovergebruikshoofdpijn heeft. Clusterhoofdpijn komt weinig voor in de algemene bevolking. De incidentie in de huisartspraktijk is 0,1 per 1000 patiënten.Deze vorm van hoofdpijn komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. ⁴⁹⁸

Uit de GEM studie onder bijna 6.500 Nederlanders van 20 tot 65 jaar blijkt een lifetime-prevalentie voor migraine van 33% voor vrouwen en 13,3% voor mannen. ¹⁷²  

Hoe vaak komen hoofdpijn en migraine voor bij mensen met een verstandelijke beperking?

In een Nederlandse studie (vragenlijsten) onder alle 2.271 (ouders van) adolescenten met een verstandelijke beperking van de provincies Groningen en Drenthe blijkt 12,7% in het laatste jaar last te hebben van chronische hoofdpijn. ¹⁷³

In het Europese POMONA onderzoek (vragenlijsten) onder een gelegenheidssteekproef van 1.269 volwassenen met een verstandelijke beperking werd een prevalentie voor migraine of hoofdpijn van 16,1% gevonden.
De vraag luidde: heeft u of heeft u in het laatste jaar migraine of frequent hoofdpijn gehad?  ¹⁷⁴

Hoofdpijn of migraine kunnen gezien de andere uiting van klachten bij mensen met een verstandelijke beperking gemakkelijk over het hoofd worden gezien. Verder heeft het een negatieve impact op de slaap. ⁴⁹⁹