Maagklachten
Wat zijn maagklachten?
Maagklachten zijn klachten in de bovenbuik door irritatie of ontsteking van het maagslijmvlies of klachten van zuurbranden. Zuurbranden (reflux) wordt als aparte aandoening besproken, zie onder.
Irritatie van het maagslijmvlies kan verschillende oorzaken hebben zoals te veel, te vet of sterk gekruid voedsel. Veel koffie of alcohol stimuleert de productie van maagzuur en dit irriteert het maagslijmvlies. Sommige medicijnen, vooral pijnstillers (NSAID's), kunnen het maagslijmvlies beschadigen. Ook door roken kan er een beschadiging van het maagslijmvlies ontstaan. Spanningen kunnen een rol spelen bij maagklachten. 278
Een ontsteking van het maagslijmvlies (gastritis) wordt meestal veroorzaakt door de maagbacterie Helicobacter pylori. Deze bacterie kan, maar hoeft geen ontsteking van het maagslijmvlies te veroorzaken.
Een maagzweer (ulcus ventriculi) of een zweer van de twaalfvingerige darm (ulcus duoudeni) wordt vrijwel altijd veroorzaakt door de Helicobacter pylori bacterie. Deze bacterie wordt waarschijnlijk overgebracht van mens op mens via de mond of via met feces (ontlasting) besmette handen. Slechte sanitaire omstandigheden leveren dan ook meer risico op.
Welke klachten geeft het?
Veel mensen hebben af en toe last van hun maag. Hoewel het vervelend is, kan het geen kwaad. Het gaat meestal vanzelf over. Ook niet iedereen die de Helicobacter in zijn maag heeft, krijgt klachten. Maar een flinke irritatie, ontsteking van het maagslijmvlies of een maagzweer gaat gepaard met pijn boven in de buik, veel moeten boeren, een opgeblazen gevoel en misselijkheid. De klachten komen vaak tegelijk voor.
Voor mensen met een verstandelijke beperking is het soms niet mogelijk om pijn, opgeblazen gevoel en misselijkheid kenbaar te maken. Het kan zijn dat de omgeving dan alleen een gedragsverandering opmerkt.
Hoe vaak komen maagklachten voor in de algemene bevolking?
Maagklachten komen frequent voor in de huisartsenpraktijk. Maagpijn is de diagnose bij 1,9% van de patiënten per jaar. 278
Bij patiënten met maagklachten, die worden verwezen voor gastroscopie (kijkonderzoek in de maag) worden de volgende diagnoses gesteld: 278
- 20 tot 25% heeft gastro-oesofageale refluxziekte of oesofagitis (maagzuur dat omhoog komt en brandt in de slokdarm of slokdarmontsteking);
- 5% heeft een ulcus (zweer); de afgelopen 20 jaar is het aantal nieuwe gevallen van maag- en duodenumulcera (zweren van de maag en het eerste stuk van de dunne darm) sterk afgenomen;
- 60 tot 70% heeft functionele maagklachten (dus wel klachten, maar geen afwijkingen);
- carcinomen (kwaadaardige tumoren) van maag en slokdarm zijn zeldzaam (minder dan 1% van de verwezen patiënten).
De aanwezigheid van de bacterie Helicobacter pylori in de maag neemt toe met de leeftijd. Bij (jong-)volwassenen is de prevalentie 16%, bij ouderen 48%. 279
Hoe vaak komen maagklachten voor bij mensen met een verstandelijke beperking?
Het is niet bekend hoe vaak maagklachten voorkomen bij mensen met een verstandelijke beperking.
De aanwezigheid van de bacterie Helicobacter pylori komt veel voor. Bij kinderen met een verstandelijke beperking die niet in een instelling wonen werd al een prevalentie gevonden van 50%. 549
Bij Nederlandse volwassenen, wonend in een instelling werd een prevalentie gevonden van 82,8%. 280
Factoren die voorspellend waren voor het hebben van de maagbacterie Helicobacter pylori waren: langer wonen in een instelling, een IQ onder de 50, rumineren en klachten in de bovenbuik. 280
Verder hebben mensen met een verstandelijke beperking een verhoogde kans om een aantal jaar na behandeling van de Helicobater pylori bacterie, deze weer terug te krijgen.
In ouder onderzoek werd een prevalentie van 5,4% van een ulcus in het maagslijmvlies en/of duodenum gevonden. 551 Waarschijnlijk is deze prevalentie afgenomen sinds er toenemend maagbeschermers worden gebruikt bij mensen met een verstandelijke beperking. 550
206
206Numans ME, de Wit N, Dirven J, Heemstra-Borst C, Hurenkamp G, Scheele M, Burgers J, Geijer R, de Jongh E. NHG-Standaard Maagklachten (tweede herziening). Huisarts Wet 2013; 56 (1): 26-35
Numans ME, de Wit N, Dirven J, Heemstra-Borst C, Hurenkamp G, Scheele M, Burgers J, Geijer R, de Jongh E. NHG-Standaard Maagklachten (tweede herziening). Huisarts Wet 2013; 56 (1): 26-35
206
206Numans ME, de Wit N, Dirven J, Heemstra-Borst C, Hurenkamp G, Scheele M, Burgers J, Geijer R, de Jongh E. NHG-Standaard Maagklachten (tweede herziening). Huisarts Wet 2013; 56 (1): 26-35
Numans ME, de Wit N, Dirven J, Heemstra-Borst C, Hurenkamp G, Scheele M, Burgers J, Geijer R, de Jongh E. NHG-Standaard Maagklachten (tweede herziening). Huisarts Wet 2013; 56 (1): 26-35
206
206Numans ME, de Wit N, Dirven J, Heemstra-Borst C, Hurenkamp G, Scheele M, Burgers J, Geijer R, de Jongh E. NHG-Standaard Maagklachten (tweede herziening). Huisarts Wet 2013; 56 (1): 26-35
Numans ME, de Wit N, Dirven J, Heemstra-Borst C, Hurenkamp G, Scheele M, Burgers J, Geijer R, de Jongh E. NHG-Standaard Maagklachten (tweede herziening). Huisarts Wet 2013; 56 (1): 26-35
207
207Van Blankenstein M, van Vuuren AJ, Looman CW, Ouwendijk M, Kuipers EJ. The prevalence of Helicobacter pylori infection in the Netherlands. Scand J Gastroenterol. 2013 Jul;48(7):794-800
Van Blankenstein M, van Vuuren AJ, Looman CW, Ouwendijk M, Kuipers EJ. The prevalence of Helicobacter pylori infection in the Netherlands. Scand J Gastroenterol. 2013 Jul;48(7):794-800
519
519Luzza F, Concolino D, Imeneo M, Pascuzzi A, Pietragalla E, Pallone F, Strisciuglio P. High seroprevalence of Helicobacter pylori infection in non-institutionalised children with mental retardation. Clin Microbiol Infect. 2004 Jul;10(7):670-3
Luzza F, Concolino D, Imeneo M, Pascuzzi A, Pietragalla E, Pallone F, Strisciuglio P. High seroprevalence of Helicobacter pylori infection in non-institutionalised children with mental retardation. Clin Microbiol Infect. 2004 Jul;10(7):670-3
208
208Böhmer CJ, Klinkenberg-Knol EC, Kuipers EJ, Niezen-de Boer MC, Schreuder H, Schuckink-Kool F, Meuwissen SG. The prevalence of Helicobacter pylori infection among inhabitants and healthy employees of institutes for the intellectually disabled. Am J Gastroenterol. 1997 Jun;92(6):1000-4.
Böhmer CJ, Klinkenberg-Knol EC, Kuipers EJ, Niezen-de Boer MC, Schreuder H, Schuckink-Kool F, Meuwissen SG. The prevalence of Helicobacter pylori infection among inhabitants and healthy employees of institutes for the intellectually disabled. Am J Gastroenterol. 1997 Jun;92(6):1000-4.
208
208Böhmer CJ, Klinkenberg-Knol EC, Kuipers EJ, Niezen-de Boer MC, Schreuder H, Schuckink-Kool F, Meuwissen SG. The prevalence of Helicobacter pylori infection among inhabitants and healthy employees of institutes for the intellectually disabled. Am J Gastroenterol. 1997 Jun;92(6):1000-4.
Böhmer CJ, Klinkenberg-Knol EC, Kuipers EJ, Niezen-de Boer MC, Schreuder H, Schuckink-Kool F, Meuwissen SG. The prevalence of Helicobacter pylori infection among inhabitants and healthy employees of institutes for the intellectually disabled. Am J Gastroenterol. 1997 Jun;92(6):1000-4.
521
521Kim M, Learman L, Nada N, Thompson K. The prevalence of peptic ulcer in an institution for the mentally retarded. J Ment Defic Res. 1981 Jun;25(Pt 2):105-11
Kim M, Learman L, Nada N, Thompson K. The prevalence of peptic ulcer in an institution for the mentally retarded. J Ment Defic Res. 1981 Jun;25(Pt 2):105-11
520
520Wallace RA, Schluter PJ, Webb PM. Recurrence of Helicobacter pylori infection in adults with intellectual disability. Intern Med J. 2004 Mar;34(3):132-3
Wallace RA, Schluter PJ, Webb PM. Recurrence of Helicobacter pylori infection in adults with intellectual disability. Intern Med J. 2004 Mar;34(3):132-3