Luchtweginfectie

Wat is een luchtweginfectie?

Er wordt onderscheid gemaakt tussen infecties van de bovenste luchtwegen en van de onderste luchtwegen.

• Bovenste luchtweginfectie
  Dit is een infectie van de neus- of keelholte (verkoudheid), infectie van de neusbijholte (acute sinusitis), infectie van de slijmvliezen en het lymfoïde weefsel van de neus-keelholte (acute faryngitis) en infectie van de keelamandelen (acute tonsillitis).
• Lage (onderste) luchtweginfectie
  Dit is een longontsteking (pneumonie), een ontsteking van de onderste luchtwegen (longblaasjes), acute bronchitis (ontsteking van de centrale luchtwegen namelijk de luchtpijp en de bronchi). Een acute bronchiolitis is een acute ontsteking van de lagere luchtwegen (de bronchiolen: de fijne vertakkingen van de luchtpijp).

Welke klachten geeft een luchtweginfectie?

• Bovenste luchtweginfectie
  Verkoudheidsklachten zijn neusloop, verstopte neus, niezen, pijnlijke keel en/ of hoest. Mensen met verkoudheid voelen zich vaak zwak en vermoeid. Er kan geringe koorts optreden.
  
  Klachten bij een neusbijholteontsteking zijn aangezichtspijn en pussige afscheiding uit de ogen. Daarnaast is er vaak sprake van koorts, hoofdpijn, reukverlies, een verstopte neus en een riekende adem.
   
• Symptomen van een acute faryngitis zijn keelpijn (vooral van de achterste keelwand), prikkelend gevoel in de keel, slikpijn, schraapneiging, een droge, prikkelende hoest en later heesheid.
  
  Symptomen van acute tonsillitis zijn keel- en slikpijn. De pijn zit vooral ter hoogte van de keelamandelen en het zachte verhemelte. Er kan koorts en oorpijn optreden.
   
• Lage luchtweginfectie
  Symptomen van longontsteking zijn (een wisselende mate van) koorts, benauwdheid en hoest. Vaak zijn er ook koude rillingen bij de koorts, wordt er slijm opgehoest en kan ademen pijn doen. Er kunnen ook aspecifieke klachten zijn, zoals malaise, spier- en hoofdpijn.
  
  Acute bronchitis geeft hoestklachten, al of niet met het opgeven van pussig slijm.
  Bij acute bronchiolitis is er een piepende ademhaling en benauwdheid. Meestal is er geen hoge koorts.
   

Bij mensen met verhoogde kwetsbaarheid zoals bij mensen op hogere leeftijd, met dementie, zintuigstoornissen of polyfarmacie vormt een luchtweginfectie daarnaast een verhoogd risico voor het optreden van een delier: bewustzijnsdaling met desoriëntatie, wanen en hallucinaties, meestal mét maar soms ook zónder onrust. ²⁴⁹  

Voor mensen met een verstandelijke beperking is het soms niet mogelijk om klachten als pijn en malaise kenbaar te maken. Het kan zijn dat de omgeving dan alleen een gedragsverandering of een delirant beeld opmerkt.

Hoe vaak komt een luchtweginfectie voor in de algemene bevolking?

• Bovenste luchtweginfectie
  Verkoudheid (inclusief faryngitis) heeft een incidentie van 6,6%, dit is een (onder-)schatting aangezien niet iedereen met een verkoudheid naar de huisarts gaat. ²⁵⁰
  Acute sinusitis heeft een incidentie van 2,5% ²⁵⁰ en een prevalentie van 2,7%. ²⁵¹
  Acute tonsillitis heeft een incidentie van 1,6% ²⁵⁰ en een prevalentie van 1,2% ²⁵¹
• Lage luchtweginfectie
  Pneumonie heeft een incidentie van 0,84% ²⁵² en een prevalentie van 0,75%. ²⁵¹
  De gemiddelde prevalentie van een pneumonie is ongeveer 0,6%, maar vooral bij jongere kinderen en ouderen is de prevalentie aanzienlijk hoger. ⁵³⁵
  
  Acute bronchitis/bronchiolitis heeft een incidentie van 3,4% ²⁵² en een prevalentie 2,7%. ²⁵¹

Hoe vaak komt een luchtweginfectie voor bij mensen met een verstandelijke beperking?

Cijfers uit grotere onderzoeken zijn niet beschikbaar. In een onderzoek onder 63 volwassenen met een verstandelijke beperking had 35% een luchtweginfectie in de afgelopen 6 maanden (12 mensen hadden een pneumonie, 7 sinusitis, 1 bronchitis en 1 een bovenste luchtweginfectie). De auteurs wijten dit onder andere aan pathogene micro-organismen die bij deze mensen in de mond aanwezig waren en een slechte orale hygiëne. ²⁵³

Een andere reden voor veel luchtweginfecties is de grote kans op verslikken (aspiratie). In een onderzoek onder volwassenen met een zeer ernstige verstandelijke beperking werd een relatie gevonden tussen ademhalingsstress en chronische longziekten en de mate van aspireren. ²⁵⁴

Een (broncho-) pneumonie en ook andere luchtweginfecties zijn een veel voorkomende doodsoorzaak bij mensen met een (zeer) ernstige verstandelijke beperking. Mensen met een verstandelijke beperking overlijden vaker aan een luchtweginfectie (al dan niet ten gevolge van een verslikking) dan mensen uit de algemene bevolking. ^{255   536}

Daarnaast zijn er syndromen waarbij vaker luchtweginfecties voorkomen. Zo zijn er bij het downsyndroom aanwijzingen voor afwijkingen in het IgG in het speeksel (afweermechanisme) en voor terugkerende luchtweginfecties ²⁵⁶ en hebben kinderen met het downsyndroom een verhoogde kans op het krijgen van een RSV (respiratoir syncytieel virus) bronchiolitis. ²⁵⁷

Ook bij het syndroom van Down is een pneumonie tegenwoordig (met de toegenomen levensduur) de belangrijkste doodsoorzaak. ⁵³⁷