Slikstoornis

Wat is een slikstoornis?

Een slikstoornis (dysfagie) is een stoornis in het slikvermogen. Het is een combinatie van stoornissen in de slikspieren, verminderde gevoeligheid en afname van reflexen. Dit kan ertoe leiden dat een persoon zich verslikt. Bij verslikken komt er eten of drinken in de luchtpijp terecht. In de algemene bevolking komt het vooral voor bij ouderen, bij mensen die een CVA (beroerte) hebben gehad, bij mensen met MS (multipele sclerose), bij de ziekte van Parkinson, bij een motorische zenuwcelaandoening, bij mensen met mond- of keelkanker, bij mensen met hoofd- of nekletsel en bij mensen met een verstopping in de keel (bijvoorbeeld ten gevolge van een infectie).

 

Welke klachten geeft een slikstoornis?

De klachten zijn: kwijlen, voedselresten blijven achter, tijdens het eten kunnen er speeksel of etensresten uit de mond of neus komen, zich verslikken, hoesten, slikken duurt langer dan normaal, herhaaldelijk moeten slikken, het gevoel dat er iets blijft steken (globusgevoel), heesheid, het gevoel steeds de stem te moeten schrapen, moeheid, gewichtsverlies.


Voor mensen met een verstandelijke beperking is het soms niet mogelijk om deze klachten kenbaar te maken. Het kan zijn dat de omgeving dan alleen een gedragsverandering opmerkt. Vooral als de gedragsverandering optreedt tijdens de maaltijden, moet men hierop bedacht zijn. 271

 

Hoe vaak komt een slikstoornis voor in de algemene bevolking?

Een slikstoornis komt voor bij 0,11% 272 tot 16-33% 273 van de bevolking. Bij onderzoeken met vragen waarbij slik- en passage klachten worden uitgevraagd als het gevoel dat er voedsel in de keel of borst blijft hangen is de gemiddelde prevalentie 16%. Vrouwen tussen de 40 en 50 jaar hebben hiervan het vaakst last. Waarschijnlijk komen slikproblemen bij ouderen wel vaker voor, maar voelen zij dit minder, of ondervinden er minder hinder van. Slechts 3-6% van de ouderen van 70 jaar en ouder rapporteert slikklachten. 273

 

Hoe vaak komt een slikstoornis voor bij mensen met een verstandelijke beperking?

In een onderzoek onder 1.373 mensen met een verstandelijke beperking hadden de 177 mensen mét spasticiteit significant vaker last van dysfagie (6%) dan de mensen met verstandelijke beperking zonder spasticiteit (1%). De prevalentie in deze totale onderzoekspopulatie was 1,6%. 274

 

In ander onderzoek onder mensen met een verstandelijke beperking die verwezen waren met slikklachten bleek dat mensen met spasticiteit, een ernstige motorische beperking en ernstige cognitieve beperking meer kans hadden op dysfagie. De geschatte prevalentie in dit onderzoek van dysfagie was 8,15%. 275 Bij kinderen met spasticiteit en een verstandelijke beperking heeft zelfs 99% last van dysfagie. 276


In een beschrijvend observationeel dwarsdoorsnede onderzoek bij 128 cliënten van 50 jaar en ouder (gemiddeld 66 jaar) in een instelling voor verstandelijk gehandicapten in Nederland werd het slikken beoordeeld met de Dysphagia Disorders Survey4 (DDS deel 2). Bij 117 cliënten (91%) werd een dysfagie geobserveerd, waaronder 32% lichte, 57% matig tot ernstige en 2% zeer ernstige dysfagie. Slechts 11 cliënten (9%) hadden geen dysfagie. Rolstoelgebruik had wel, leeftijd en mate van verstandelijke beperking hadden geen significant verband met dysfagie. 277

 

In de Nederlandse GOUD-studie onder 1050 ouderen met een verstandelijke beperking bleek 52% matig tot ernstige slikklachten te hebben. 548

0,11% tot 33% Algemene bevolking
>50% Mensen met een verstandelijke beperking
99% Kinderen met een verstandelijke beperking en met ernstige spasticiteit

199

199

De Winter CF, Jansen AAC, Evenhuis HM. Physical conditions and challenging behaviour in people with intellectual disability: a systematic review. J Intellect Disabil Res. 2011 Jul;55(7):675-98.

De Winter CF, Jansen AAC, Evenhuis HM. Physical conditions and challenging behaviour in people with intellectual disability: a systematic review. J Intellect Disabil Res. 2011 Jul;55(7):675-98.

200

200

Linden van der MW, Wester GP, de Bakker DH, Schellevis FG. Tweede Nationale Studie naar ziekten en verrichtingen in de huisartspraktijk: klachten en aandoeningen in de bevolking en in de huisartspraktijk. Utrecht/Bilthoven: NIVEL/RIVM 2004.

Linden van der MW, Wester GP, de Bakker DH, Schellevis FG. Tweede Nationale Studie naar ziekten en verrichtingen in de huisartspraktijk: klachten en aandoeningen in de bevolking en in de huisartspraktijk. Utrecht/Bilthoven: NIVEL/RIVM 2004.

201

201

Quartero AO, Bartelink ME. Slik- en passageklachten. Huisarts Wet 2012;55(8):360-3

Quartero AO, Bartelink ME. Slik- en passageklachten. Huisarts Wet 2012;55(8):360-3

201

201

Quartero AO, Bartelink ME. Slik- en passageklachten. Huisarts Wet 2012;55(8):360-3

Quartero AO, Bartelink ME. Slik- en passageklachten. Huisarts Wet 2012;55(8):360-3

202

202

Henderson CM, Rosasco M, Robinson LM, Meccarello J, Janicki MP, Turk MA, Davidson PW. Functional impairment severity is associated with health status among older persons with intellectual disability and cerebral palsy. J Intellect Disabil Res. 2009 Nov;53(11):887-97.

Henderson CM, Rosasco M, Robinson LM, Meccarello J, Janicki MP, Turk MA, Davidson PW. Functional impairment severity is associated with health status among older persons with intellectual disability and cerebral palsy. J Intellect Disabil Res. 2009 Nov;53(11):887-97.

203

203

Chadwick DD, Jolliffe J. A descriptive investigation of dysphagia in adults with intellectual disabilities. J Iintell Disabil Res. 2009 Jan;53( pt 1): 29–43.

Chadwick DD, Jolliffe J. A descriptive investigation of dysphagia in adults with intellectual disabilities. J Iintell Disabil Res. 2009 Jan;53( pt 1): 29–43.

204

204

Calis EA, Veugelers R, Sheppard JJ, Tibboel D, Evenhuis HM, Penning C. Dysphagia in children with severe generalized cerebral palsy and intellectual disability. Dev Med Child Neurol. 2008 Aug;50(8):625-30.

Calis EA, Veugelers R, Sheppard JJ, Tibboel D, Evenhuis HM, Penning C. Dysphagia in children with severe generalized cerebral palsy and intellectual disability. Dev Med Child Neurol. 2008 Aug;50(8):625-30.

205

205

Egging M, Leeuwen van N, Evenhuis H, Penning C. Dysfagie bij ouderen met een verstandelijke beperking: signalering, prevalentie en risicofactoren. 

Egging M, Leeuwen van N, Evenhuis H, Penning C. Dysfagie bij ouderen met een verstandelijke beperking: signalering, prevalentie en risicofactoren. 

518

518

Bastiaanse LP, Evenhuis HM, Echteld MA. Dysphagia in older adults with intellectual disabilities: results of the HA-ID study (submitted 2015)

Bastiaanse LP, Evenhuis HM, Echteld MA. Dysphagia in older adults with intellectual disabilities: results of the HA-ID study (submitted 2015)